Piękne i proste zęby kojarzą się we współczesnym świecie z sukcesem w życiu prywatnym i zawodowym. Marzeniem niejednej osoby jest piękny „hollywoodzki” uśmiech, a jego posiadanie wpłynąć może na poprawę samooceny.
Ortodoncja (z greki: „orthos” – prosty i „odous” – ząb) jest dziedziną stomatologii zajmującą się profilaktyką i leczeniem wad zgryzu oraz wad szczękowo-twarzowych.
Leczenie ortodontyczne ma na celu:
Leczenie ortodontyczne może sprawić, że nasze zęby będą nie tylko piękne i równo ustawione, ale również poprawi się ich stan zdrowia i wydłuży funkcjonalność.
Niegdyś leczeniem tym obejmowano jedynie dzieci. Obecnie wiek nie jest żadnym ograniczeniem, czy przeciwwskazaniem w leczeniu. W przeszłości ortodoncja ograniczała się w znacznej mierze do stosowania aparatów ruchomych. Wraz z rozwojem materiałoznawstwa i metod leczenia, ortodonci mają do dyspozycji pełen wachlarz możliwości leczniczych, za każdym razem indywidualnie opracowanych dla pacjenta. Obecnie stosowane są zarówno różne typy aparatów ruchomych, jak i coraz bardziej popularne aparaty stałe.
Przypadek każdego pacjenta rozpatrywany jest indywidualnie, a planowane leczenie jest skrupulatnie analizowane przez kilku lekarzy tak, aby wybrać najbardziej optymalną metodę leczenia.
Możliwość interdyscyplinarnej współpracy i korelowanie leczenia ortodontycznego z wymaganym leczeniem zachowawczym, protetycznym, chirurgicznym, czy periodontologicznym jest domeną Holistycznego Centrum ARTIMEDICA
„Kiedy śmieje się dziecko, śmieje się cały świat”
Janusz Korczak
Pierwsza konsultacja ortodontyczna powinna się odbyć najpóźniej wraz z początkiem wyrzynania się zębów stałych, tj. ok. 6-7. roku życia(jeżeli wcześniej nie zostały stwierdzone nieprawidłowości). Wcześnie zdiagnozowane wady umożliwiają szybsze wyleczenie, wymagają mniejszego nakładu finansowego oraz często wiążą się z brakiem konieczności leczenia w późniejszym czasie. W wieku dziecięcym często stosuje się aparaty ruchome oraz proste ćwiczenia, jednak wymaga to systematyczności, samodyscypliny oraz współpracy pomiędzy dzieckiem, rodzicami i lekarzem.
Wizyta konsultacyjna rozpoczyna się od zrobienia szczegółowego wywiadu medycznego. Następnie lekarz omawia wraz z rodzicami ich oczekiwania dotyczące efektów, metod i czasu leczenia.
Po wstępnym badaniu małego pacjenta lekarz odpowiednio przedstawia możliwe warianty leczenia ortodontycznego, planowany czas leczenia i koszty z tym związane. Tłumaczy w jasny i klarowny sposób poszczególne etapy leczenia.
Dla pełnej diagnostyki, oceny wad zgryzu oraz ustalenia indywidualnego planu leczenia niezbędne jest wykonanie dwóch, a czasami trzech zdjęć rentgenowskich:
Zdjęcia te można wykonać w Holistycznym Centrum ARTIMEDICA, najlepiej przed zaplanowaną wizytą konsultacyjną u lekarza ortodonty. Prosimy odpowiednio wcześniej umówić się na wykonanie zdjęć.
W kolejnym etapie na specjalnych kolorowych łyżkach pobierane są wyciski ortodontyczne dolnego oraz górnego łuku zębowego, z których odlewa się gipsowe modele diagnostyczne. Umożliwiają one w późniejszym czasie porównanie postępów leczenia.
Na zakończenie wizyty każdy dzielny pacjent dostaje zasłużoną nagrodę-niespodziankę! 🙂
Aby uniknąć długiego i kosztownego leczenia wad zgryzu u nastolatków, należy wprowadzić postępowanie profilaktyczne od narodzin dziecka
Dobry uśmiech jest raczej sztuką niż dziedzictwem. Jest czymś, co trzeba zbudować cierpliwie i pracowicie
– Descalzo
Nieprawidłowości wskazujące na potrzebę konsultacji ortodontycznej u dorosłych:
Wizyta konsultacyjna zaczyna się od zebrania dokładnego wywiadu medycznego. Lekarz szczegółowo omawia oczekiwania pacjenta odnośnie metody, czasu oraz efektów leczenia.
Po wstępnym badaniu lekarz przedstawia możliwe warianty leczenia ortodontycznego, planowany czas leczenia i koszty z nim związane. Tłumaczy w jasny i klarowny sposób poszczególne etapy leczenia na drodze do „zbudowania” pięknego i zdrowego uśmiechu.
Dla pełnej diagnostyki, oceny wad zgryzu oraz ustalenia indywidualnego planu leczenia niezbędne jest wykonanie modeli diagnostycznych oraz dwóch zdjęć rentgenowskich:
Zdjęcia te można wykonać w Centrum ARTIMEDICA, najlepiej przed zaplanowaną wizytą konsultacyjną u lekarza ortodonty. Prosimy odpowiednio wcześniej umówić się na wykonanie zdjęć.
Leczenie ortodontyczne bezwzględnie wymaga uprzedniego leczenia zachowawczego zębów oraz kontroli przyzębia.
Możliwość interdyscyplinarnej współpracy lekarzy specjalistów z różnych dziedzin stomatologii (możliwość powiązania leczenia ortodontycznego z wymaganym leczeniem zachowawczym, protetycznym, chirurgicznym czy periodontologicznym) jest domeną Holistycznego Centrum ARTIMEDICA.
Każdy pacjent postrzegany jest indywidualnie, a planowane leczenie jest skrupulatnie analizowane przez kilku lekarzy tak, aby wybrać najbardziej optymalną metodę.
Na podstawie dokładnej analizy zebranych materiałów przygotowywany jest indywidualny plan leczenia. Zawarte są w nim informacje na temat diagnozy oraz strategii leczenia, czyli rodzaju aparatu, procedur, udziału innych specjalistów, przewidywanego czasu leczenia, kosztów oraz zabezpieczenia wyników leczenia.
We współczesnej stomatologii istnieje wiele rodzajów aparatów ortodontycznych umożliwiających leczenie nawet skomplikowanych wad ortodontycznych zarówno u dzieci, jak i dorosłych.
Główne kryteria, które decydują o wyborze odpowiedniej metody leczenia to:
Stosowane są głównie u dzieci z uzębieniem mlecznym lub mieszanym (zęby mleczne i stałe). Skuteczne leczenie ortodontyczne za pomocą aparatów ruchomych wymaga bezwzględnie systematyczności, samodyscypliny oraz współpracy pomiędzy małym pacjentem, rodzicami i lekarzem.
Na podstawie pobranych na pierwszej wizycie wycisków, w pracowni przygotowywane są indywidualnie dopasowane aparaty. Mają one postać kolorowych płytek akrylowych połączonych z metalowymi elementami (klamry, sprężyny, śruby oraz łuki).
Po drobnych korektach i po dokładnym instruktażu stosowania, pacjent otrzymuje swój piękny, wielokolorowy aparat. Czas leczenia uwarunkowany jest rodzajem wady, wiekiem pacjenta, a co za tym idzie także i podatnością zgryzu na zmiany, ale w szczególności zależy od systematyczności noszenia aparatu.
Należy pamiętać o skrupulatnym wykonywaniu wszystkich czynności zaleconych przez lekarza oraz o wyznaczonych wizytach kontrolnych co 5-6 tygodni w celu oceny postępów leczenia.
Aparat ruchomy należy:
Aparaty ruchome mogą także posłużyć jako utrwalenie efektów leczenia za pomocą aparatów stałych. W tym przypadku także należy pamiętać o systematyczności, aby zapobiec nawrotom wady.
U dzieci, aparat stały cienkołukowy może zostać założony dopiero, gdy mają wszystkie zęby stałe.
U osób starszych nie ma żadnych ograniczeń wiekowych, jednak ze względu na zakończony rozwój kości, do leczenia niektórych typów wad konieczna jest w niektórych przypadkach interwencja chirurga.
Największą popularnością cieszą się tradycyjne aparaty stałe, tzw. metalowe. Składają się one z przyklejonych do zębów metalowych zamków, pierścieni i łuków, które zamocowane są za pomocą kolorowych ligatur (gumeczek). Podczas comiesięcznych wizyt kontrolnych aparat jest aktywowany, co daje ogromne pole do popisu dla pacjentów, gdyż każdy może stworzyć swój własny, niepowtarzalny wygląd aparatu poprzez dobór barwnych ligatur zmienianych podczas wizyty.
Aparat nie musi być szary i smutny, gdyż istnieje możliwość zabawy kolorami poprzez wymieniane co wizytę gumki. W pełnej palecie kolorów znajdują się także takie, które odpowiadają barwie aparatu czy zębów, dzięki czemu są mało widoczne.
Leczenie za pomocą aparatów stałych zapewnia komfort zarówno dla młodych pacjentów, jak i dla ich rodziców, gdyż nie jest już konieczna rygorystyczna kontrola czasu noszenia aparatu. Całodobowa praca aparatu ortodontycznego umożliwia szybsze i bardziej efektywne leczenie.
Podjęcie leczenia ortodontycznego odpowiednio wcześnie gwarantuje szybsze i trwalsze rezultaty leczenia.
U pacjentów chcących uniknąć „metalowego” wyglądu aparatu, istnieje możliwość zastosowania aparatów estetycznych ceramicznych (porcelanowych) lub kryształowych.
Zamki ceramiczne dobierane są do koloru zębów pacjentów, dzięki czemu są niewidoczne dla rozmówców.
W zamkach stosuje się zwykle standardowe łuki metalowe, jednak istnieje możliwość wymiany ich na łuki powlekane, czyli takie, które również mogą zostać dobrane do koloru zębów.
Zamki kryształowe wykonane są z idealnie przeźroczystego szafiru, dzięki czemu zapewniają jeszcze większy komfort i estetykę.
Aparat lingwalny (językowy) jest alternatywą dla pacjentów, którzy z pewnych względów (np. ze względu na wykonywany zawód) nie mogą sobie pozwolić na założenie aparatu tradycyjnego lub estetycznego.
Zamki w aparacie lingwalnym przyklejone są po językowej lub podniebiennej stronie koron zębów, stąd są całkowicie niewidoczne dla rozmówcy. Aparaty te wykonywane są głównie ze złota oraz projektowane są według indywidualnych potrzeb pacjenta, z tego względu należy się liczyć z większym kosztem leczenia.
Kontakt aparatu bezpośrednio z językiem powoduje początkowo dyskomfort i może wiązać się z trudnościami w mówieniu, które zanikają jednak po czasie adaptacji pacjenta do aparatu.
Aparat Herbsta jest na stałym złożonym aparatem ortodontycznym, odlewanym indywidualnie dla każdego pacjenta.
Stosowany jest głównie przy leczeniu tyłozgryzów (cofnięta bródka i żuchwa). Aparat Herbsta ma postać metalowych rurek mocowanych do pierścieni stałego aparatu za pomocą śrubek. Stale działająca siła powoduje wysunięcie żuchwy, zmieniając jej relację do szczęki. Aparat dobroczynnie wpływa na mięśnie narządu żucia, staw skroniowo-żuchwowy oraz pozwala przywrócić bardziej atrakcyjne rysy twarzy. Aparat mocowany jest na okres od kilku do kilkunastu miesięcy w zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta.
Adaptacja do aparatu przebiega pomyślnie, chociaż ze względu na obecność rurek ograniczone są boczne ruchy żuchwy.
Przerzut podniebienny (łuk podniebienny, TPA – ang. Trans Palatal Arch) należy do aparatów grubołukowych (wykonywanych z drutu o średnicy 0,9 mm). Ma kształt łuku przebiegającego zgodnie z wypukłością podniebienia (ale nie dotykając go), łącząc obustronnie pierwsze lub drugie stałe trzonowce szczęki.
Łuk podniebienny służy do stabilizacji zakotwienia zębów lub ich aktywnego przesuwania. Przerzut podniebienny znajduje szerokie zastosowanie jako samodzielny aparat leczniczy lub jako aparat pomocniczy w połączeniu z prawie wszystkimi technikami aparatów stałych.
Maska twarzowa (maska Delaire’a) to wyciąg zewnątrzustny stosowany łącznie z aparatem stałym lub ruchomym. Maska składa się z metalowej ramy, do której przymocowane są podpórki opierające się o czoło i o bródkę. Na wysokości warg do szkieletu przymocowane są metalowe wąsy, o które zahaczane są wyciągi elastyczne, wewnątrzustnie zahaczane o elementy aparatu. Maska twarzowa stosowana jest przede wszystkim u dzieci, najlepiej przed ich skokiem wzrostowym (u chłopców 12-13 lat, u dziewczynek 10-12 lat). Wyciąg służy do doprzedniego przemieszczenia górnych zębów, u rosnących dzieci może też działać ortopedycznie, pobudzając wzrost doprzedni szczęki. Maska twarzowa stosowana jest w niedorozwoju kości szczęk oraz w wadach doprzednich.
Przy leczeniu maską twarzową, współpraca lekarza i pacjenta jest warunkiem niezbędnym do skutecznego efektu terapii. Na początku leczenia aktywnego maskę Delaire’a należy nosić min. 14-16 godzin na dobę.
Płytka rozklinowująca to płytka podnosząca zgryz, potrzebna w przypadkach, gdy zgryz jest zbyt głęboki (dolne zęby przykryte przez górne) bądź w przypadku gdy górne zęby „schowane” są za dolnymi. Pomaga prawidłowo ustawić zęby, skorygować zgryz bez niebezpieczeństwa zerwania przez pacjenta zamków.
Stłoczenia i rotacje zębów są często wynikiem zbyt wąskiej szczęki lub żuchwy. W celu eliminacji tej wady stosuje się aparat stały typu HYRAX.
Aparat typu HYRAX składa się z pierścieni montowanych wokół zębów, metalowej konstrukcji połączonej za pomocą śrubki. To właśnie poprzez aktywowanie tego ostatniego elementu zgodnie z zaleceniami lekarza dochodzi do poszerzenia szczęki oraz wytworzone zostaje miejsce na prawidłowe wprowadzenie stłoczonych zębów do łuku.
Aparat Hyrax, poprzez poszerzenie szczęki, powoduje rozsunięcie się dna jamy nosowej, a to ma pozytywny wpływ na czynności oddychania.
Początkowo pacjent może odczuwać dyskomfort oraz problemy z mówieniem. Po około tygodniu od montażu aparatu dolegliwości te powinny ustąpić.
W pierwszym etapie leczenia pomiędzy górnymi jedynkami zauważyć można „przerwę” (tzw. diastema), która jest efektem rozszerzenia szwu podniebiennego i zamykana w następnym etapie leczenia.
W celu pełnej kontroli postępów leczenia zaleca się wizyty w odstępach co 2 tygodnie.
Kilka miesięcy po założeniu aparatu, po uzyskaniu zadowalających efektów i ich utrwaleniu, możliwy jest demontaż aparatu oraz dalsze leczenie ortodontyczne.
Poszerzenie szczęki lub żuchwy zdecydowanie poprawia wygląd i symetrię twarzy, niweluje jedną z przyczyn wad wymowy oraz tworzy właściwe stosunki zgryzowe.
Mikroimplanty (miniimplanty, implanty ortodontyczne) to kilkumilimetrowe śruby (6 mm) umieszczane w kości szczęk, pozwalające na szybsze przesunięcia zębowe w szczególnych sytuacjach.
Mikroimplant tworzy tzw. jednostkę maksymalnego zakotwienia umożliwiającą szybsze przemieszczanie pojedynczych zębów lub ich grup. Umieszczenie mikroimplantu w kości odbywa się podczas rutynowej wizyty ortodontycznej w znieczuleniu miejscowym. Po zakończeniu danej fazy leczenia implant ortodontyczny usuwany jest z kości także bezboleśnie, w znieczuleniu miejscowym.
Dziś aparat to już nie powód do wstydu, lecz możliwość wyrażenia siebie!
Przed założeniem aparatu stałego należy wyleczyć zęby zgodnie z wcześniejszymi zaleceniami lekarza. Niezbędne są także zabiegi z zakresu profilaktyki stomatologicznej, tj. scaling – czyli usunięcie złogów kamienia nazębnego za pomocą ultradźwięków oraz piaskowanie – czyli usunięcie osadów oraz zewnętrznych przebarwień z powierzchni zębów.
Na tydzień przed montażem aparatu należy zgłosić się na krótką wizytę, podczas której założone zostaną gumki separacyjne. Mają one na celu ułatwienie kolejnego kroku, którym jest montaż całego aparatu.
Założenie aparatu ortodontycznego jest bezbolesnym zabiegiem i trwa około godziny. Podczas tej wizyty zęby są jeszcze raz dokładnie oczyszczane, aby zapewnić jak najlepszą przyczepność zamka do powierzchni zęba. Następnie na zęby trzonowe zakładane są pierścienie, a na pozostałe zęby objęte leczeniem zamki, łuki oraz w przypadku aparatów tradycyjnych – ligatury (elastyczne gumki lub metalowe druciki przymocowujące łuk do zamka). Już od pierwszej wizyty pacjent ma możliwość dowolnej aranżacji swojego uśmiechu.
Jeżeli pomiędzy wizytami kontrolnymi dojdzie do uszkodzenia jakiejkolwiek części aparatu, np. odklei się zamek, należy jak najszybciej umówić się na wizytę awaryjną, podczas której zostaną naprawione uszkodzone elementy. Odklejony element należy przynieść ze sobą.
Po założeniu aparatu ortodontycznego pacjent bezwzględnie powinien zgłaszać się na wizyty kontrolne z ustaloną przez lekarza częstotliwością. Podczas wizyty lekarz kontroluje higienę jamy ustnej, efekty leczenia oraz wymienia w aparacie elementy pozwalające skutecznie kontynuować leczenie (łuki, ligatury).
Zakończenie fazy leczenia przy użyciu aparatu stałego kończy się jego demontażem. Aparat zdejmowany jest na jednej wizycie, podczas której usuwa się wszystkie elementy aparatu (zamki, pierścienie), bez szkody dla tkanek zęba.
Po usunięciu aparatu ortodontycznego zalecane jest wykonanie zabiegów higienizacyjnych (skaling, piaskowanie).
Aby uzyskać najlepszy efekt estetyczny, po leczeniu ortodontycznym, zalecamy konsultację ze specjalistą Stomatologii Estetycznej.
Należy pamiętać, że leczenie ortodontyczne nie kończy się w momencie zdjęcia aparatu. Ogromne znaczenie ma okres retencji, czyli utrwalania efektów leczenia. Podczas wizyty, na której dokonywany jest demontaż aparatu ortodontycznego, nowy i piękny uśmiech musi zostać zabezpieczony przed nawrotem wady. W zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta stosuje się do tego celu zdejmowane przeźroczyste szyny retencyjne, cienki metalowy drucik przyklejany do powierzchni językowej/podniebiennej zębów lub aparat ruchomy.
Szyny wykonywane są indywidualnie w pracowni protetycznej na podstawie pobranych wycisków. Mają one postać cienkich, przeźroczystych płytek, które w początkowej fazie leczenia retencyjnego powinny być noszone z jak największą częstotliwością. Drugą wspomnianą metodą jest montaż cienkiego drucika ze stali nierdzewnej od strony języka/podniebienia. Retainer przez całą dobę utrzymuje zęby w idealnym położeniu. Może jednak utrudniać nieco oczyszczanie tych powierzchni zębów, dlatego zaleca się częstsze zabiegi higienizacyjne jamy ustnej.
Każdy pacjent leczony stałym aparatem ortodontycznym musi zdawać sobie sprawę z konieczności dokładnego czyszczenia każdej powierzchni zęba, także tych pokrytych elementami aparatu. Jedna, dotychczas stosowana tradycyjna szczoteczka do zębów, niestety już nie wystarczy!
Czas leczenia stałym aparatem ortodontycznym to dla naszych zębów trudny okres zwiększonej podatności na próchnicę. Elementy zamontowanego aparatu stałego stwarzają miejsca dla odkładania się resztek pokarmu, a przede wszystkim płytki nazębnej. Niezwykle ważna jest więc świadomość podwyższonego ryzyka próchnicy, znajomość i przestrzeganie właściwych nawyków higienicznych i dietetycznych.
Podczas leczenia ortodontycznego należy zwrócić szczególną uwagę na dietę!
Dieta przy leczeniu ruchomymi aparatami ortodontycznymi nie odbiega od prawidłowo zbilansowanej diety każdego z nas. Aparat ruchomy powinien być noszony zgodnie z zaleceniami lekarza, przez wskazaną liczbę godzin, a podczas posiłków pamiętamy o wyjęciu aparatu z jamy ustnej, aby nie uszkodzić jego elementów.
