Protetyka to dziedzina stomatologii polegająca na:

• uzupełnianiu braków w uzębieniu,
• odbudowie uszkodzonych twardych tkanek pojedynczych zębów,
• poprawie estetyki naszego uśmiechu poprzez zmianę kształtu, koloru i ustawienia zębów oraz likwidację trwałych przebarwień,
• przywracaniu prawidłowej funkcji narządu żucia.

Konsekwencje nieuzupełnienia braków w uzębieniu

Skutki, powstające wskutek nieuzupełnienia luki w uzębieniu:

• powstawanie nieprawidłowości zgryzowych
  • przesunięcia i przechylania się – z powodu braku podparcia – zębów sąsiednich w kierunku brakującego zęba,
  • tzw. biernego wyrzynania się, czyli stopniowego wysuwania się z zębodołu zęba przeciwstawnego;
  • zanik tkanki kostnej w miejscu utraconego zęba, w rezultacie czego twarz nabiera cech starczych, takich jak:
    • skrócenie dolnego odcinka twarzy,
    • zapadnięcie się warg,
    • tworzenie się zmarszczek w okolicy ust.

Rys. Defekty estetyczne spowodowane brakiem w uzębieniu.

W przypadku większych braków zębowych dochodzi do:

• zaburzeń w stawach skroniowo-żuchwowych,
• bólu mięśni twarzy i głowy w okolicach skroni,
• przedwczesnego tworzenia się głębokich zmarszczek,
• zniekształceń rysów twarzy, charakterystycznych dla wieku podeszłego, skrócenia dolnego odcinka twarzy,
• zaburzeń ze strony przewodu pokarmowego.

Stopień zmian zależny jest od wieku i lokalizacji utraconego uzębienia.

Wybór i rodzaje uzupełnień protetycznych

Wybór uzupełnienia protetycznego zależy od pacjenta i jego:

• indywidualnych potrzeb i oczekiwań,
• ogólnego stanu zdrowia,
• stanu pozostałego uzębienia,
• warunków zgryzowych,
• przyczyny i ilości utraconych zębów,
• stanu podłoża kostnego i przyzębia,
• wieku,
• nawyków higieny jamy ustnej.

W przypadku dużej utraty twardych tkanek w zębach bocznych (rozległa próchnica, zęby po leczeniu kanałowym) dochodzi do znacznego obniżenia ich wytrzymałości na działające siły żucia. W konsekwencji może dojść do złamania ścianki zęba lub nawet pęknięcia całego zęba wraz z korzeniem, czyli jego utraty.

Uzupełnienie typu INLAY/ONLAY pozwala na zachowanie pozostałych twardych tkanek zęba (które tracimy podczas opracowania pod koronę protetyczną), równocześnie przywracając funkcję i estetykę naszego uzębienia.

Po oczyszczeniu próchnicy i odpowiednim przygotowaniu zęba, pobieramy plastyczną masą wycisk, na podstawie którego w pracowni protetycznej technik odlewa model i wykonuje wypełnienie Inlay/Onlay. W Centrum ARTIMEDICA najczęściej stosujemy Inlay i Onlay wykonany z materiału kompozytowego z wypełniaczem ceramicznym.

Po odpowiednim przygotowaniu w pracowni nabiera on właściwości zbliżonych do twardych tkanek zęba. Otrzymujemy gotowe uzupełnienie o:

• maksymalnie zbliżonej twardości i ścieralności do tkanek zęba,
• dokładnie odbudowanej anatomii zęba (guzków i bruzd),
• idealnie odbudowanych punktach stycznych, tak ważnych dla ochrony brodawek dziąsłowych znajdujących w przestrzeniach międzyzębowych,
• wyeliminowanym skurczu polimeryzacyjnym materiału, co oznacza zwiększoną szczelność wypełnienia.

Wypełnienia typu Inlay/Onlay mogą również być wykonane ze stopów złota, porcelany lub połączenia złota i ceramiki. Wskazaniem do ich zastosowania są przypadki wymagające wykorzystania konkretnych właściwości, na przykład:

• wysokiej odporności na ścieranie w przypadku wkładów koronowych ceramicznych,
• bakteriostatyczność wkładów koronowych wykonanych ze złota.

Część korzeniowa wkładu jest zacementowana w kanale korzeniowym, natomiast część koronowa stanowi filar do odbudowy utraconych tkanek zęba.

Mogą być to wkłady metalowe (ze stopów metali nieszlachetnych, stopów złota), wkłady ceramiczne i z włókna szklanego.

O rodzaju wkładu koronowo-korzeniowego zastosowanego w określonym przypadku decyduje lekarz na podstawie badania klinicznego i radiologicznego.

Korona to uzupełnienie protetyczne w kształcie „czapeczki”, osadzane na stałe na oszlifowanym zębie. Może to być ząb żywy osłabiony dużą ilością wypełnień, ząb po urazie lub ząb po leczeniu kanałowym, wzmocniony wkładem koronowo-korzeniowym.

Ze względu na rodzaj materiału użytego do wykonania podbudowy korony wyróżniamy:

1. Korony licowane porcelaną na podbudowie z metali szlachetnych – stopy złota.

Zasadnicze zalety stosowania metali szlachetnych:

• nie drażnią tkanek przyzębia – metale szlachetne działają bakteriobójczo i bakteriostatycznie,
• pozwalają uzyskać zdecydowanie lepszy efekt estetyczny w porównaniu do metali nieszlachetnych – kolor porcelany jest ciepły bardziej naturalny,
• bardzo rzadko wywołują reakcje alergiczne,
• nie powodują szaro-niebieskiego zabarwienia dziąsła przy brzegu korony.

2. Korony licowane porcelaną na podbudowie z metali nieszlachetnych:

• są tańszym rozwiązaniem, ponieważ zastosowane do podbudowy korony materiały, wykonane są z materiałów nieszlachetnych,
• gwarantują dużą wytrzymałość,
• ustępują pod względem estetycznym koronom na bazie metali szlachetnych i koronom pełnoceramicznym,
• z biegiem czasu wywołują przebarwienie dziąsła w postaci szarego rąbka przy brzegu korony,
• mogą wywoływać reakcje alergiczne w postaci zaczerwienia dziąsła wokół korony, pieczenie języka, nieprzyjemny smak i inne.

Uzupełnień na metalach nieszlachetnych zdecydowanie nie polecamy w odcinku przednim, gdzie konieczne są rozwiązania zapewniające wysoką estetykę uśmiechu oraz osobom ze schorzeniami przyzębia (pot. paradontozą).

3. Korony pełnoceramiczne, jak sama nazwa wskazuje – nie posiadające metalowej podbudowy:

• pod względem estetycznym pozwalają na osiągnięcie optymalnej głębi koloru i przezierności, idealnie naśladując naturalne zęby,
• eliminują występowanie reakcji alergicznych, gdyż ceramika jest całkowicie obojętna dla naszego organizmu,
• są wykonywane w technologii CAD/CAM – projektowanie i wytwarzanie wspomagane komputerowo, pozwala na wykonanie wysoce precyzyjnej, szczelnej pracy protetycznej.

Mosty składają się z koron protetycznych zacementowanych na filarach (zębach naturalnych lub implantach), połączonych ze sobą za pomocą przęseł – koron wypełniających braki. Stąd też pochodzi nazwa – most protetyczny.

Aby wykonać most protetyczny, konieczne jest oszlifowanie zębów filarowych – muszą one spełniać odpowiednie wymagania, by stanowić dobre podparcie dla przyszłej pracy. Inaczej wygląda wykonanie mostu na implantach.

W zależności od lokalizacji braku zębowego, na podstawie badania klinicznego i wymagań estetycznych nasi lekarze mogą zaproponować Pacjentowi:

• mosty na metalu licowane porcelaną – wykonane na podbudowie ze stopu metali szlachetnych (złota) lub metali nieszlachetnych (stali),
• mosty pełnoceramiczne – wykonane na podbudowie z tlenku cyrkonu,
• mosty adhezyjne – pozwalają na uzupełnienie przeważnie tylko jednego brakującego zęba; wykonane są z materiału kompozytowego na włóknie szklanym; nie wymagają szlifowania zębów filarowych; są mocowane do zębów sąsiadujących za pomocą wypustek z włókna szklanego na kilka sposobów
  • umieszczone w miejscach wypełnień w zębach sąsiednich,
  • przyklejone do zdrowych powierzchni zębów sąsiadujących, tzw. mosty typu Maryland stosowane w przypadku braku zęba przedniego,
  • umieszczone w opracowanych do tego celu „zagłębieniach” w zębach sąsiadujących bez wypełnień.

Mosty adhezyjne mogą być traktowane jako uzupełnienia stałe lub tymczasowe (podczas wygajania implantów).

Na czas leczenia protetycznego, aby zagwarantować komfort oczekiwania na pracę ostateczną, na oszlifowanych zębach osadzamy most tymczasowy.

Licówki porcelanowe mają postać cieniutkich porcelanowych listków przyklejanych na przednie powierzchnie zębów. Pozwalają osiągnąć niebywałe efekty estetyczne.

Dzięki zastosowaniu nowoczesnych technik i wysokiej jakości materiałów uzyskujemy kolor, strukturę i połysk naturalnie pięknego zęba, zapewniając mu jednocześnie odpowiednią wytrzymałość. Trwałość licówek ceramicznych jest także uzależniona od pielęgnacji zębów i dziąseł.

Licówki stosujemy najczęściej, by:

• zamaskować pęknięcia szkliwa bądź trwałe, oporne na wybielanie przebarwienia zębów,
• zamknąć zbyt duże przestrzenie między zębami (diastemy),
• odbudować odłamane (ukruszone) fragmenty zębów,
• poprawić wygląd i położenie nieestetycznie wyglądających zębów przednich (erozje, przebarwienia, starcia zębów),
• skorygować wady rozwojowe (zęby stożkowe, wady szkliwa).

Wykonanie licówek polega na niewielkim oszlifowaniu zębów w obrębie szkliwa (ok. 0,5-0,8 mm) i nałożeniu w to miejsce cieniutkich porcelanowych listków, przygotowanych indywidualnie dla pacjenta w pracowni protetycznej na podstawie pobranego wycisku.

Wyróżniamy kilka rodzajów protez:

Protezy osiadające akrylowe

• • częściowe, jak sama nazwa wskazuje – uzupełniają braki kilku zębów i wykorzystują obecne w jamie ustnej uzębienie w celu oparcia za pomocą klamer

• całkowite, utrzymują się w ustach poprzez przyssanie do tkanek miękkich; jest to popularne rozwiązanie protetyczne, którego niewątpliwą zaletą jest stosunkowo niski koszt; do istotnych wad należy jednak duży dyskomfort w ich użytkowaniu i negatywny wpływ na kości szczęk (zanik wyrostka kotnego) oraz konieczność ich wymiany co kilka lat

Protezy nylonowe

Są wykonane z nylonu. Charakteryzują się dużą elastycznością, dobrze przylegają do podłoża i nie posiadają elementów metalowych, stąd szybszy okres adaptacji. Nie powodują uczuleń. Niestety posiadają też istotne wady: absorbują zapachy i barwniki ze środowiska jamy ustnej.

Decydując się na tego typu uzupełnienie protetyczne należy więc pamiętać o wyjątkowej dbałości o pielęgnację jamy ustnej i protez.

Protezy szkieletowe

Stosowane są przy częściowych brakach uzębienia. Są one zbudowane z elementów akrylowych lub nylonowych oraz łączącego je cienkiego, możliwie komfortowego dla pacjenta, metalowego szkieletu. Za pomocą elementów kotwiczących proteza taka opiera się głównie na zębach i dochodzi do fizjologicznego przenoszenia sił żucia poprzez ozębną na kość. Powoduje to znacznie mniejszy zanik wyrostka kostnego, jaki występuje w przypadku protez osiadających.

Elementami mocującymi protezy szkieletowe są niewielkie klamry i ciernie oparte na pozostałych w jamie ustnej zębach. Niestety są one często widoczne podczas rozmowy. Istnieje możliwość zastosowania innych elementów utrzymujących, jakimi są zasuwy, zatrzaski i korony teleskopowe. Wymaga to założenia koron na sąsiadujące z protezą zęby – zapewnia to w pełni estetyczny wygląd bez widocznych w uśmiechu elementów metalowych.

Protezy nakładkowe (overdentures)

To uzupełnienia spełniające wymogi estetyczne, chroniące kości szczęk przed zanikiem oraz zapewniające duży komfort dla pacjenta. Mocowane są one na korzeniach własnych zębów pacjenta lub implantach poprzez: zatrzaski, magnesy, korony teleskopowe lub zespolenia belkowe.

Implantoprotetyka to najnowocześniejsza metoda uzupełnienia braków w uzębieniu pozwalająca na:

• uzyskanie znakomitego efektu estetycznego i naturalnego wyglądu uzębienia,
• zapewnienie pełnego komfortu fizycznego i psychicznego pacjenta,
• przywrócenie pełnych funkcji brakujących zębów,
• uniknięcie konieczności oszlifowania zębów do zamocowania mostu.

Zabieg wszczepienia implantów polega na chirurgicznym umieszczeniu niewielkich tytanowych śrub w kości szczęki, w miejscu utraconego zęba. Tworzą one następnie podbudowę dla nowej porcelanowej korony zęba, mostu lub protezy.